Dè na leasachaidhean a bheir reachdas ùr air cosnadh foghlaim?

Tha fàs is neartachadh foghlam Ghàidhlig gan còmhdach leis a' Bhile cuideachd. Tha e air modh ùr a stèidheachadh far am feum ùghdarrasan-foghlaim freagairt a thoirt air iarrtasan le pàrantan gun tèid measadh a dhèanamh air feum air foghlam tro mheadhan na Gàidhlig aig ìre na bun-sgoile. 

Tha a' Chomataidh air gairm airson bheachdan a chur a-mach an-diugh, agus i ag iarraidh bheachdan mun Bhile air pàrantan, luchd-teagaisg agus a h-uile duine aig a bheil ùidh ann am foghlam.  

Thuirt Neach-gairm na Comataidh Stiùbhart MacSuail BPA: 

“Tha lùghdachadh air neo-ionannachd (inequality) ann am foghlam na phrìomhachas mar as còir do Riaghaltas na h-Alba agus tha e mar amas aig a' Bhile seo sin fhèin a dhèanamh. Tha leasachadh air cosnadh clann-sgoile na h-Alba, an fheadhainn fo aimhleas sòiseo-eaconomach (socially disadvantaged) gu sònraichte, deatamach chan ann a-mhàin do phàrantan agus do chlann-sgoile fhèin ach cuideachd do luchd-fastaidh. 

“Agus sinn a' tòiseachadh air an sgrùdadh againn, tha sinn ag iarraidh faighinn a-mach dè na leasachaidhean a bheir an reachdas air cosnadh is adhartas (attainment and achievement) anns na sgoiltean agus mar a bheir e lùghdachadh air neo-ionannachd gu buil. 

“Tha am Bile cuideachd a' moladh modhan ùra gus foghlam tro mheadhan na Gàidhlig iarraidh agus gus a’ cànain a chur air adhart anns an fharsaingeachd. Tha a' Chomataidh againn airson cluinntinn a bheil na ceuman seo dha-rìribh mar na dòighean as fheàrr gus Gàidhlig a chur air adhart agus taic a chur rithe sna sgoiltean.”  

Na bhroinn cuideachd tha ullachaidhean mar a leanas: dearbhadh gu bheil an luchd-teagaisg air fad aig sgoiltean neo-eisimeileach air an clàradh le Comhairle Choitcheann Luchd-teagaisg na h-Alba; leasachadh a thoirt air a' mhodh gus gearanan a thogail le Ministearan na h-Alba agus; post de Phrìomh Oifigear Foghlaim a chruthachadh anns gach ùghdarras ionadail.  

Am measg nan ceist eile a tha gan cur ann an gairm na Comataidh airson bheachdan sgrìobhte tha: 

Cosnadh 

·         Is e dleastanas a' Bhile a bhith 'mothachail air a' mhòr-mhiann' (have regard to the desirability) 'Neo-ionannachd thoraidhean a lùghdachadh' (reducing inequalities of outcome). A bheil na briathran seo brìoghmhor gu leòr gus a' bhuaidh a tha a dhìth a thaobh poileasaidh a thoirt a-mach?   

·         Ciamar a bu chòir dhuinn tuigsinn “neo-ionannachdan ann an toraidhean” (inequalities of outcome), agus ciamar a bu chòir don abairt seo a bhith air a shònrachadh anns a’ Bhile? 

·         Am bu chòir gum biodh peanasan anns a' Bhile mas e gum fairtlich air Riaghaltas na h-Alba no ùghdarrasan ionadail an rùn a thaobh poileasaidh neo-ionannachd thoraidhean a lùghdachadh a thoirt gu buil? Mas e gum bu chòir, dè na peanasan a bhiodh iomchaidh na do bheachd? 

Gàidhlig 

·         Dè cho cudromach agus a bhios an t-atharrachadh a bheir am Bile air foghlam Gàidhlig sa bhun-sgoil? A bheil thu ag aontachadh gum bu chòir na h-ullachaidhean seo a chumail ri foghlam bun-sgoile a-mhàin?    

·         Dè na dòighean as iomchaidh a tha ann do dh'ùghdarrasan foghlaim, gu sònraichte an fheadhainn le ìrean ìseal de chleachdadh Gàidhlig, gus foghlam tro mheadhan na Gàidhlig agus foghlam Gàidhlig do luchd-ionnsachaidh a chur air adhart agus a chuideachadh? Dè a' bhuaidh a bheireadh an obair adhartachaidh (promotional work) seo air a’ Ghàidhlig agus àireamh luchd-labhairt na Gàidhlig?     

Taic a bharrachd airson Ionnsachadh 

·         Dè na buaidhean a bheir leudachadh chòraichean fo Achd Foghlam (Taic a Bharrachd airson Ionnsachadh) air clann-sgoile aig aois 12 agus nas sine aig a bheil comas? Thoir eisimpleirean practaigeach mas e do thoil e. 

·         A bheil thu ag aontachadh leis a’ mholadh nach bu chòir gum bi na còraichean uile anns an reachdas ASL a bhith air a leudachadh don chloinn (faic earrannan 49 is 50 den Mheòrachan Phoileasaidh)? 

·         Dè do bheachdan air an t-seirbheis-taice airson clann a tha Riaghaltas na h-Alba a’ moladh a chur ann an reachdas? 

Prìomh Oifigear Foghlaim 

·         Dè na buannachdan agus na mì-bhuannachdan a dh’fhaodadh tighinn bho reachdachadh airson Prìomh Oifigear Foghlaim anns gach ùghdarras foghlaim ann an Alba? A bheil eisimpleirean eile ann, anns an do dh’fheuch Riaghaltas na h-Alba òrduighean a thoirt do dh’ùghdarrasan ionadail gum feum iad cuideigin fhastadh ann an dreuchd àraid? Ma tha, am faodar leasanan ionnsachadh bho mar a dh'obraich sin? 

·         Dè an obair shònraichte a dhèanadh am Prìomh Oifigear Foghlaim, agus dè an ìre dham bheil an obair sin air a dèanamh ann an ùghdarrasan foghlaim cheana?    

Clàradh Luchd-teagaisg 

·         Dè a’ bhuannachd a thigeadh gu sgoiltean neo-eisimeileach, gu sgoiltean air an cumail le tabhartasan agus gu na sgoilearan aca bhon riatanas gum feum an luchd-teagaisg aca a bhith air an clàradh le Comhairle Choitcheann Luchd-teagaisg na h-Alba? Dè na sgilean ùra no eadar-dhealaichte a gheibheadh an luchd-teagaisg seo bhon chlàradh? A bheil e coltach gum biodh cosnadh foghlaim nas fheàrr anns na sgoiltean seo? 

Cùl-fhiosrachadh 

Agus e air a thoirt a-steach anns a' Mhàrt 2015, tha am Bile Foghlam a' feuchainn ri Alba a dhèanamh mar “an t-àite as fheàrr gus fàs suas agus dol a sgoil” agus far am bi foghlam aig gach pàiste “a bhios gam brosnachadh gus a bhith cho soirbheachail agus as urrainn dhaibh agus an comas aca a thoirt a-mach”.  

Gheibhear barrachd fiosrachaidh mun Bhile an seo: 

http://www.scottish.parliament.uk/parliamentarybusiness/Bills/87330.aspx 

Thèid beachdachadh na Comataidh air a' Bhile a chumail fhad is a bhios i a' beachdadh air cosnadh foghlaim anns an fharsaingeachd. Tha a' Chomataidh air trì seiseanan a chumail air:   

·         a' bhuaidh a bheireadh an aithisg leis a' Choimisean gus Luchd-obrach Òg na h-Alba (air a bheil ‘Coimisean Wood’) air sgoiltean, luchd-teagaisg agus clann-sgoile 

·         àite nan roinnean prìobhaideach is poblach gus cosnadh àrdachadh

·         mar a dh'fhaodas pàrantan obrachadh le sgoiltean gus leasachadh a thoirt air cosnadh.  

Tha a' Chomataidh air tòiseachadh cuideachd air sgrùdadh geàrr air cosnadh clann-sgoile air a bheil ciorram a thaobh mothachaidh a' cur. 

Gheibhear barrachd fiosrachaidh mu obair na Comataidh air cosnadh anns na duilleagan-lìn aice: 

http://www.scottish.parliament.uk/parliamentarybusiness/CurrentCommittees/85486.aspx 

Is e an ceann-latha deireannach a tha gus beachdan a chur a-steach Diluain 18 Cèitean 2015. Bu chòir freagairtean a chur gu: 

Clàrc Chomataidh Foghlam agus Cultar 

Seòmar T3.40 

Pàrlamaid na h-Alba 

Dùn Èideann 

EH99 1SP

No mar phost-dealain gu:

ec.committee@scottish.parliament.uk

Tha sinn a' cur fàilte air fianais sgrìobhte sa Bheurla, sa Ghàidhlig no ann an cànain sam bith eile.