Pàrlamaid na h-Alba Air Plana Gàidhlig a Chur Air Bhog

15.05.2013

Tha Pàrlamaid na h-Alba ris an dara Plana Gàidhlig fad còig bliadhna aice a chur air bhog mar chuid den rùn a tha aice an aon spèis a ghabhail don Ghàidhlig agus a thathar a’ gabhail don Bheurla.

Thèid sreath de mholaidhean fhoillseachadh aig fàilteachadh sa phàrlamaid Diciadain 15 Cèitean.

Thuirt am Fìor Urr. Tricia Marwick BPA, Oifigear-riaghlaidh Pàrlamaid na h-Alba:

“Tha mi toilichte am Plana Gàidhlig as ùire againn a thoirt a-steach oir tha e a’ leigeil fhaicinn rùn leanmhainneach Buidheann Chorporra Pàrlamaid na h-Alba mun Ghàidhlig agus mun ris a’ phrionnsapal gum bu chòir an aon spèis a ghabhail don Ghàidhlig agus a thathar a’ gabhail don Bheurla, mar a tha air a chur am follais ann an Achd na Gàidhlig (Alba).

“Thathar air planaichean-leasachaidh thairis air na còig bliadhna romhainn a chur an altaibh a chèile gus inbhe na Gàidhlig a mheudachadh, ionnsachadh a chur air adhart agus barrachd de chleachdadh na Gàidhlig a bhrosnachadh.

“Cuiridh na tionnsgnaidhean seo ri raon nan seirbheisean a thathar a’ tairgse aig Pàrlamaid na h-Alba agus tha mi ag iarraidh air luchd-tadhail, luchd-labhairt is luchd-ionnsachaidh na Gàidhlig uile cothrom a ghabhail air na cothroman a tha ann gus an cànan a chleachdadh agus barrachd ionnsachadh mu dheidhinn a ionnsachadh.”

Thuirt Oifigear-Leasachaidh na Gàidhlig aig Pàrlamaid na h-Alba, an t-Oll. Alasdair MacCaluim: “Tha Gàidhlig na cuid gu math riatanach de dh’oighreachd, de dh’ionannachd agus de bheatha chultarail na h-Alba. Is e na tha sa phlana còig bliadhna an oidhirp aig Buidheann Chorporra Pàrlamaid na h-Alba gus am bu seasmhachd aig a' Ghàidhlig san àm air thoiseach.

“Tha am plana seo air cothrom a chruthachadh do luchd-labhairt na Gàidhlig an cànan a chleachdadh nan cuid obrach bho latha gu latha agus tha e a’ cur ri inbhe is follaiseachd na Gàidhlig don fheadhainn a bhios a’ tadhal air a’ Phàrlamaid.”

Cùl-fhiosrachadh

Tha Plana Gàidhlig Buidheann Chorporra Pàrlamaid na h-Alba 2013 gu 2018 a’ nochdadh nam planaichean-leasachaidh, nam measg mar a thèid Gàidhlig a chleachdadh ann an obair na Pàrlamaid agus ann an conaltradh ris a’ phoball, ri Buill agus ri luchd-pàirteachais.

Thathar air am Plana ullachadh a rèir nan slatan-tomhais reachdail ann an Achd na Gàidhlig (Alba) 2005.

Dh’iarr an SPCB air a’ phoball an cuid bheachdan a nochdadh mu na molaidhean airson a’ phlana an-uiridh:

• Fhuaireadh 56 de bheachdan, àrdachadh de 65 a-mach às a’ cheud air a’ chomhairleachadh a bh’ ann roimhe. Fhuaireadh 34 de fhreagairtean air a’ chomhairleachadh mun chiad phlana ann an 2007:
• Thàinig 45 a-mach às a’ cheud de na freagairtean bho dhaoine agus bho dhaoine an taobh a-muigh nan sgìrean Gàidhlig;
• Dh’aontaich 47 de na freagairtean ri claonadh coitcheann a’ phlana, bha ochdnar nach do dh’aontaich agus aonan nach deach taobh seach taobh;
• Bha 29 de na freagairtean sa Ghàidhlig. Bha 27 dhiubh sa Bheurla.

Tha luchd-labhairt na Gàidhlig sgapte air feadh na h-Alba. Tha rud beag a bharrachd air an dara cuid a’ fuireach air a’ Ghàidhealtachd, ann an Earra-Ghàidheal is Bò`d, agus an còrr sgapte air feadh na h-Alba air fad. Tùs: Cunntas-sluaigh 2001).

Is àireamh shlàn nan daoine a chaidh a chlàradh mar chomasach air Gàidhlig a labhairt, a leughadh, a sgrìobhadh no a thuigsinn 92,400 – 1.9 a-mach às a’ cheud de shluagh na h-Alba. Tùs: Cunntas-sluaigh 2001)

Tha dòmhlachadh mòr de luchd-labhairt na Gàidhlig a tha a’ fuireach mu Ghlaschu, ann an Dùn Èideann, Inbhir Nis is Obar Dheathain, a rèir Cunntas 2001, an tomhas as ùire den t-sluagh. Thèid an cunntas ùr a fhoillseachadh am-bliadhna.